توضیحات

در بخشی از کتاب اخلاق اسلامی (برگرفته از آثار آیت الله محمدتقی مصباح یزدی) می خوانیم

با توجه به اینکه حداقل مراتب کمال انسانی با ایمان به خداوند و انجام دادن اندک عملی صالح تحقق می‌یابد که با صدق نیت انجام گرفته باشد، پی می‌بریم که رسیدن به نخستین مرتبۀ انسانیت دشوار نیست؛ اما باید در نظر داشته باشیم که بقای ایمان انسان نشده است و هر قدر ایمان ما ضعیف تر باشد، امکان انحراف ما از مسیر ایمان و هدایت بیشتر است. پس کسی که به ایمان هدایت شده است، باید در اعمال نیک و خالص و توجه بیشتر به خداوند و تقویت ایمان خویش بکوشد تا کمال انسانی او باقی بماند و بلکه تقویت گردد. در این راه کمک خواستن از خداوند و توجه به او و سپاس از عنایت و لطف او تأثیر شایانی در مصون ماندن از وسوسه‌های شیطانی و لغزش‌ها و تعلقات مادی دارد.

اکنون با این بیان، می‌توان به پرسش مهمی در این باره پاسخ داد. آن پرسش این است که اگر کمال نهایی انسان در قرب الهی و گذشتن از همۀ خواسته‌ها و آرزوها در راه نیل به آن باشد و رسیدن به چنین مقامی نیز فی الجمله ممکن باشد، تردیدی نیست که چنان همتی جز در افراد نادری یافت نمی‌شود و تنها انبیای الهی و ائمه معصومان و بندگان خالص خدا به این مقام می‌رسند و در نتیجه کمال مطلوب منحصر به ایشان است و دیگران که اکثریت انسان‌ها را تشکیل می‌دهند، از آن محروم خواهند بود. در این صورت، آیا می‌توان پذیرفت که تنها همان افراد برگزیده شایستگی نام انسان را دارند و دیگران در حقیقت حیواناتی هستند که بهره‌ای از انسانیت، جز در شکل ظاهری نبرده‌اند و همگی محکوم به بدبختی و شقاوت ابدی اند؟ برای پاسخ به این پرسش، اساس آن را باز می‌گوییم.